صاحب نظران معتقدند که یک شاخص ارزشمند، که می توان بر اساس آن آینده یک ازدواج را پیش بینی کرد، کیفیت رفتار افراد پیش از ازدواج است و تقویت 6 عامل در زندگی مشترک که در ادامه به آن اشاره می شود.

به زبان ساده تر، میزان آشنایی و تسلط افراد بر این عوامل شاخص خوبی است که پیش بینی کنیم، زندگی مشترک افراد چقدر موفق خواهد بود.

مشاوران ازدواج می گویند فردی که می خواهد ازدواج کند، ابتدا باید شناخت کاملی از رفتارها و خصوصیت های اخلاقی فرد مورد نظرش داشته باشد و سپس در جلسات خواستگاری به بررسی این موارد بپردازد که آیا او و همسر آینده اش انتظارات واقع بینانه ای از مشکلات ازدواج دارند؟ آیا می توانند مشکلات و اختلاف نظرهایشان را بدون تعارض و تنشی جدی حل کنند؟ آیا شخصیت همسرش را می شناسد و احساس خوبی نسبت به شخصیت او دارد؟ توافق هایشان در زمینه های مختلف تا چه حد است؟ و در نهایت آیا می توانند در زندگی مشترک نقشی برابر ایفا کنند یا خیر؟ با بررسی این عوامل و یافتن پاسخی دقیق در این زمینه می تواند تا حدودی آینده ازدواج را پیش بینی کرد.

به طور کلی، رفتار دو نفر پیش از ازدواج شاخص خوبی است برای این که پیش بینی کنیم که ازدواج آن ها موفق خواهد بود یا نه؟! محققان به این نتیجه رسیده اند که زوجین شاد و راضی که با طیب خاطر و رضایت زندگی مشترک خود را شروع می کنند، کسانی هستند که انتظارات واقع بینانه ای از مشکلات ازدواج دارند، خوب ارتباط برقرار می کنند، تعارض ها را به شکل مناسب حل می کنند، احساس خوبی از شخصیت همسر خود دارند، بر سر ارزش های اخلاقی و مذهبی با یکدیگر توافق دارند و نقشی برابر در ارتباط با هم ایفا می کنند.

توضیح هر کدام از این موارد به طور مجزا در ادامه بیان شده است.

1 - داشتن انتظارات واقع بینانه از ازدواج: زوج های موفق با خوش باوری و ساده لوحی به سوی ازدواج گام برنمی دارند. آن ها مشکلات ازدواج را نادیده نمی گیرند و متوجه هستند که «زندگی» همیشه ساده و بدون مشکل نخواهد بود و نیست. بیشتر زوج های موفق بر این نکته وقوف دارند که در صورتی زندگی خوشایندی خواهند داشت، که با هم برای این زندگی تلاش کنند.

2 - آشنایی با مهارت های ارتباط سالم: توانایی ابراز و بیان به طور موثر، برای ازدواج موفق امری حیاتی است. مهارت های ارتباط مثبت از زمره مهم ترین مهارت های ارتباطی است که همسران می توانند آن را فرا گیرند و در بهبود آن تلاش کنند.

3 - حل تعارض ها به شکل مناسب : نداشتن توافق در مورد برخی امور، در هر ارتباطی اجتناب ناپذیر است. همسران بی شک بر سر تمام امور با هم توافق ندارند، اما لازم است که بدانند و یا بیاموزند که چگونه با وجود تعارض ها با موفقیت کار کنند و اثربخش باشند. هر چند در نظر گرفتن اختلاف نظرها و تعارض ها و حل آن پیش از ازدواج به همسران شانس بیشتری برای زندگی شادتر خواهد داد.

4 - داشتن احساس خوب از شخصیت همسر خود: بسیار مهم است که صادقانه و از صمیم قلب فردی را که با او قصد ازدواج دارید، دوست بدارید. یا به عبارت دیگر، همسر شما باید همانند بهترین و صمیمی ترین دوست شما باشد. البته نه به این معنی که بعد از ازدواج دیگر به دوستان صمیمی نیازی ندارید، بلکه منظور این است که هر چه ویژگی های همسرتان بیشتر به گونه ای باشد که در جرگه دوستان صمیمی قرار گیرد، ارتباط موفق تر و شادتری خواهید داشت. دوست داشتن شخصیت همسر، عامل مهمی در ارتباط سالم است.

5 - توافق بر سر ارزش های اخلاقی و مذهبی: همسران موفق، با داشتن باورهای مشترک، احساس صمیمیت و نزدیکی بیشتری می کنند و معمولاً درباره ارزش ها و باورهای اخلاقی و مذهبی دارای توافق عام و کلی هستند. ارزش های مشترک، بنیان و پایه ای مهم برای بنای ارتباط همراه با مراقبت و پایداری است.

6 - داشتن نقش برابر در ارتباط با یکدیگر: همسران موفق به یکدیگر اجازه می دهند تا علایق فردی و توانمندی های بالقوه خود را رشد دهند. برای آن ها مهم است که همسرشان همانی شود که می تواند باشد. آن ها یکدیگر را به داشتن روابط خویشاوندی و حفظ دوستی های قدیمی تشویق می کنند، چرا که این گونه روابط، زندگی را پربارتر می سازد و به آن غنا می دهد. همسران شاد می توانند رضایت را در تمام موقعیت ها درک کنند.

مهارت در خود آگاهی

آگاهی از خود و خصوصیات خویش به انسان كمك می كند با توانایی ها، ضعفها، و سایر خصوصیات خود آشنا شود. و همچنین در صورت برخورد با مشكلات طرف مقابل و تشكیل زندگی مشترك بهتر و عمیق تر با مسائل روبرو شود. خود آگاهی موجب شناخت نیازهای افراد و یافتن راه مناسب برای مواجهه با آنها می شود. و همچنین اهداف زندگی را مشخص تر و واقع بینانه تر می كند. خود آگاهی فرآیند سالم هویت یابی را برای انسان آسانتر ساخته، به زندگی او آرامش می دهد و احساس رضایتمندی را رونق می بخشد.

خود آگاهی تضمین كننده استحكام موجودی فرد در هنگام بزرگسالی است و باعث پرورش روابط زن ومرد در رویارویی با مشكلات و حل مناسب آن هاست. خود آگاهی شناخت احساسات اهداف و برنامه های زندگی، تفریحات و سرگرمی ها، توانایی ها، ضعف ها، ارزشها، مسئولیت ها، شناخت فرهنگ مذهب، علائق، آرزوها، و استعدادها را به دنبال دارد. كشف و درك شناخت و مهارتها و توانایی های خود به این دلیل مهم است كه: فرد قبل از ازدواج بداند چه هدفی دارد و براساس هدف اصلی زندگی اش برنامه ریزی كند.

مهارت تصمیم گیری

انسانها در صورت های مختلفی تصمیم می گیرند خواه این تصمیم معامله ای یا اشتغال به كاری یا ازدواج باشد. انواع تصمیم گیری عبارتند از:

1- تصمیم گیری احساسی : كه براساس احساس خاص ( عشق، خشم، و …) گرفته می شود.

2- اجتنابی: یعنی فرد به دلیل ترس و نگرانی كه دارد آن را به تعویق می اندازد امكان آن وجود دارد كه فرد فرصت های مناسب زندگی را از دست بدهد.

3- اخلاقی

4- عجولانه : این تصمیم گیری بسیار سریع و بدون توجه به عاقبت كار و یا ارزیابی كامل موقعیت ها و شرایط گرفته می شود.

5- مطیعانه: در این تصمیم گیری برای یك یا دو نفر تصمیم می گیرند و بدون آنكه فرد با افرادی در این تصمیم گیری نقشی داشته باشند مانند ازدواج سنتی.

6- عقلانی: سالم ترین نوع تصمیم گیری ها تصمیمی است كه براساس تفكر، بررسی، و مطالعه و ارزیابی دقیق صورت گیرد.

اصول تصمیم گیری عقلانی

تصمیم گیری عقلانی نیز دارای اصول مهارت به ترتیب زیر است:

- مواجه شدن با یك تصمیم: زمانی كه فرد متوجه می شود باید تصمیم بگیرد روی آن تمركز و ضمن روشن كردن تصمیم اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری می كند.

- ارزیابی پیامدهای پیش بینی شده ی حق انتخاب: فرد پیامد های متفاوت انتخاب ها را مورد بررسی و ارزیابی می دهد تا معقول ترین آنها را انتخاب كند.

- تعهد به تصمیم: نسبت به تصمیمی كه گرفته می شود باید پایبند بود و به آن اعتقاد داشت.

- برنامه ریزی برای انجام تصمیم: حتی تصمیم عقلانی نیز نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد.

- اجرا یا انجام تصمیم: در این مرحله فرد به صورت عملی وارد مراحل اجرای برنامه خودش می شود.

- ارزیابی پیامد های واقعی اجرا یا انجام تصمیم: فرد به بررسی و ارزیابی تصمیم می پردازدكه یا ناموفق بوده یا موفقیت كاملی را به دست نیاورده است. در اینجا فرد مراحلی را كه پشت سر گذاشته مورد بررسی قرار می دهد.

مهارت همدلی

همدلی به معنی توانایی درك و فهم احساسات دیگران است. به طوری كه فرد بتواند خود را به جای دیگران بگذارد،  از دید او به موضوع نگاه كند و احساسات او را درك كند. همدلی به معنی تایید رفتارهای فرد مقابل نیست بلكه فقط به این معنی است كه او و شرایط او را درك می كنیم.

 ناتوانی در بیان همدلی یعنی شما در مواجهه با فرد مقابل شروع به نصیحت، راهنمایی و ارائه راه حل، سرزنش، به رخ كشیدن و مقایسه، بی اهمیت و كوچك كردن مشكل، اغراق آمیز یا بزرگ كردن مشكل، تعریف و تحسین و کارهایی از این دست کنید.

برای آنکه همدلی به بهترین شکل صورت گیرد باید بتوانید به احساسات و هیجانات همسرتان توجه كنید. از دید او به صحبت هایش خوب گوش دهید. در حالی که به صورتش نگاه می کنید و احساساتتان را به او انعکاس می دهید. سعی كنید با احساس طرف مقابلتان همراه و همرنگ شوید و خلاصه ای از احساسات فرد مقابل را به او برگردانید.

 زندگی مشترك  افقی است روشن و جلوه گاهی زیبا برای تولدی دوباره؛ مشروط بر آن كه وجوه ضروری این اشتراك، یعنی توانایی ها و مهارت های خاص و سازنده، در تفكر، بینش و عملكرد انسان رؤیت و ملاحظه شود. زیرا این مهارت ها و توانایی های انسان است كه در وقت لزوم، به یاری او می آید تا مشكلات ، اختلافات و نقاط ضعف و كاستی های زندگی مشتركش را برطرف نماید. حال چنانچه زندگی مشتركی كه براساس پیوندی مقدس از سوی زن و مرد، صورت پذیرفته، با عدم توانایی ها و مهارت های هر دو نفر و یا حتی یكی از آنها روبه رو شود، به طور مسلم، ادامه این زندگی با تلخكامی، ناراحتی و تنش و رنجش همراه خواهد شد. بنابراین باید در نظر داشته باشیم بقا و تداوم و شیرینی یك زندگی مشترك، همیشه در گرو توانایی ها و مهارت های خاصی است كه در حقیقت تضمین كننده ای قابل اطمینان برای خوشبختی  زوجین به حساب می آیند.

به همین لحاظ در نوشتاری كه پیش رو دارید سعی شده است تا به صورت اجمال به راهكارهای مهم و اساسی، پیرامون برخی از توانایی ها و مهارت های لازم برای ایجاد و برقراری یك زندگی مشترك ایده آل پرداخته شود.

مهارت در خودآگاهی

آگاهی از خود و خصوصیات مختلف خود، به انسان كمك می كند با توانایی ها و ضعف ها و سایر خصوصیات خود آشنا شود. همچنین در صورت برخورد با طرف مقابل و تشكیل زندگی مشترك  بهتر و عمیق تر با مسائل روبه رو شود. این خودآگاهی به شخص نشان می دهد كه چگونه می تواند احساسات خود را بشناسد، از وجود آنها آگاه شده و به وقت لزوم كنترلشان نماید تا منجر به هیچگونه ناراحتی نگردد.

خودآگاهی، موجب شناخت نیاز افراد و یافتن راه مناسب برای مواجهه با آنها می شود. همچنین اهداف زندگی را مشخص تر و واقع بینانه تر نشان می دهد و ارزش واقعی افراد و مسائل پیرامونشان را نمایان می سازد. خودآگاهی فرآیند سالم هویت یابی را برای انسان سهل تر می نماید، به زندگی او آرامش می دهد و احساس رضایت مندی اش را رونق می بخشد.

خودآگاهی تضمین كننده استحكام وجود فرد در هنگام بزرگسالی است و باعث پرورش روابط زن و شوهر در رویارویی با مشكلات و حل مناسب آنها می شود.

به جز موارد فوق، «خودآگاهی» شناخت و تنظیم احساسات، اهداف و برنامه زندگی، تفریحات و سرگرمی ها، توانایی ها، ضعف ها، ارزش ها، مسئولیت ها، شناخت فرهنگ، مذهب، علائق، آرزوها و استعدادها را به دنبال دارد.

كشف و درك و شناخت مهارت ها و توانایی های خود، به این دلیل مهم است كه فرد قبل از ازدواجش بداند چه هدفی دارد تا برای ازدواج خود براساس هدف اصلی زندگی اش، برنامه ریزی نماید. مثلاً فردی كه هدفش رسیدن به درجات عالیه كمال و معنویات است، اگر با کسی ازدواج كند كه هدفش رسیدن به یك زندگی تجملی و سراسر مادیات است، به طور قطع پس از ازدواج، دچار مشكلات فراوانی در زندگی مشترك خواهد شد. امتیاز دیگری كه می توان برای خودآگاهی منظور نمود آن است كه موجبی قدرتمند برای شناخت و تشخیص تفاوت های بین خود و دیگران است. در این میان باید گفت شناخت تفاوت های میان زن و مرد، یكی از مهم ترین بخش های مربوط به مهارت خودآگاهی است.

شناخت تفاوت های میان زنان و مردان

در یك بعد كلی می توان گفت انسان ها، تفاوت های بسیاری با یكدیگر دارند كه دلایل شان نیز متنوع و متعدد است. اما تفاوت های بین زن و مرد ، تفاوت های عمده ای است. برخی از این تفاوت ها، ریشه در عوامل فیزیولوژیكی و زیستی دارند و بعضی، نشأت گرفته از عوامل فرهنگی و اجتماعی هستند.

بیشترین این تفاوت ها را كه معمولاً شدید و قابل تعمق است، می توان در ازدواج و زندگی مشترك به وضوح احساس كرد، از جمله این كه:

1 - دیدگاه زنان و مردان نسبت به ارتباط و مسائل جنسی كاملاً متفاوت است

این تفاوت كه در واقع ریشه زیستی دارد، مهمترین اختلاف آنان در ارتباط با رابطه جنسی است. این رابطه در زنان با عواطف مثبت و احساسات گره خورده است در حالی كه ارتباط جنسی در مردها، بیشتر جنبه های فیزیولوژیك دارد و بیشتر ارضای یك غریزه به حساب می آِید. دیگر آن كه جنبه های عاطفی این احساس در مردها، بسیار كمتر از آن احساسی است كه در زن ها وجود دارد. این تفاوت ها و یا عدم آگاهی از آنها، گاهی موجب سوء تفاهم و بر هم خوردن روابط میان مرد و همسرش می شود.

2 - استقلال برای مردان اهمیت بسیاری دارد

استقلال مردها از موارد قابل توجه در زندگی مشترك است. چون آنها مایلند و می خواهند در مورد مسائل مالی و معاملات و سایر موارد مشابه، مستقل عمل كنند. مخالفت همسر یا عدم توجه وی به این نكته، می تواند مشكلات و موانعی در زندگی مشترك ایجاد کند زیرا مرد تصور می کند كه به احساس استقلالش، لطمه خورده است.

3 - زنان می خواهند مورد حمایت باشند و به این حمایت اهمیت می دهند

چنانچه زن حس كند از طرف همسرش مورد بی توجهی و بی مسئولیتی قرار گرفته، به شدت آزرده می شود و واكنش های عاطفی شدید نشان می دهد. زیرا آنچه برای زن ها اهمیت دارد، آن است كه حس كنند همسرشان به آنان احترام می گذارد و به سلامت وعقیده و ... آنان اهمیت می دهد.

4 - مدیریت خانه برای مردها بسیار مهم است

با مراجعه به فرهنگ های مختلف موجود در جوامع گوناگون، خواهیم دید كه «مرد» به عنوان قدرت اول خانواده، شناخته شده است كه البته این مسئله را باید جدای از تبعیض های جنسی میان زن و مرد، به حساب آورد. در خانواده هایی كه زن بدون نظرخواهی و مشورت همسرش درباره مسائل خانوادگی تصمیمی اتخاذ می نماید، یا این كه قدرت اول خانواده است، معمولاً مشكلات گوناگون زیادی مشاهده می شود كه آسیب دیدگی احساس مرد از خود را می توان یكی از این ناراحتی ها دانست. البته این كه مرد، قدرت اول خانواده باشد بدان معنا نیست كه مرد، در یك نقش دیكتاتوری ظاهر شود بلكه منظور از این مسئله، مدیریتی است كه باید بر عهده مرد قرار بگیرد.

5 - صحبت كردن و ارتباطات اجتماعی برای زنان مهم است

زن ها با دور هم جمع شدن و صحبت كردن، بسیاری از نگرانی ها، استرس ها و ناراحتی های خود را تعدیل وتخلیه می نمایند. تمایل به ارتباطات اجتماعی و حرف زدن در زنان بیشتر از مردان است. به همین دلیل چنانچه درك و آگاهی زن و مرد، نسبت به این خصوصیت ضعیف باشد، مطمئناً آنان را دچار سوء تفاهمات جدی در زندگی مشترك خواهد نمود.

6 - نگاه مردان به مسائل، كلی تر است

مردها معمولاً وارد جزئیات و نكات ظریف نمی شوند، در حالی كه زن ها به عمق مسائل و اجزاء ریز در ارتباطات و دیگر موارد، توجه زیادی دارند. معمولاً این خصوصیات زن و مرد، موجب می شود زن تصور كند مرد در باره بسیاری از مسائل بی دقت و بدون توجه است و مرد نیز همسرش را فردی حساس و ریزبین بداند كه همیشه ذهن خود را برای موارد و مسائل پیش پا افتاده و كم اهمیت، درگیر و مشغول می سازد.

7 - جذابیت های جسمی و آراستگی برای مردها بسیار اهمیت دارد

مردها بیش از زن ها تحت تأثیر جذابیت های جسمی و آراستگی زن قرار می گیرند كه این نیز یكی دیگر از تفاوت های مهم آنهاست.

8 – زن ها عاطفی تر از مردها هستند

یكی دیگر از تفاوت های عمده بین زن و مرد، عاطفی تر بودن زنان است و این انتظاری است كه زن ها، از مردها نیز دارند! مثلاً زنی كه همواره تاریخ دقیق روز ازدواج ، تاریخ تولد همسر، مكان آشنایی و ... را به یاد دارد و چه بسا به مناسبت آنها، برای همسر خود، هدیه هایی هم تهیه كند، وقتی با شوهری روبه رو می شود كه نسبت به این مسائل بی اعتنا یا فراموشكار است، نخستین احساسش آن است كه همسرش نسبت به او بی علاقه و بی اهمیت است. باید دانست ادامه چنین تفكرات منفی و برخوردهای احساسی در مدت زمانی اندك، موجب بروز سوء تفاهم و دلسردی از زندگی مشترك می شود. لذا آگاهی از این نكات ضمن آن كه از ناراحتی های بسیاری جلوگیری می كند، احساس مهارت در زندگی مشترك را در شخص رشد می دهد و او را به موفقیت می رساند.

مهارت در همدلی با افراد

همدلی با افراد مهارت خاصی می خواهد. همدلی به برقراری ارتباط عمیق و صمیمی به انسان ها كمك بسیاری می كند. گاهی اوقات افراد به اشتباه، تصور می كنند تفاهم به این معناست كه ما با فرد مقابل، كاملاً همفكر و هم عقیده باشیم، در حالی كه باید گفت چنین تصوری از پایه و اساس اشتباه است، زیرا هیچ گاه نمی توان دو انسان را یافت كه به طور كامل شبیه یكدیگر باشند. اختلاف و تفاوت در دیدگاه ها، سلیقه ها، آرزوها، عقاید و علایق، همه و همه، امری طبیعی و كاملاً عادی است. اما آنچه این اختلاف و تفاوت را می تواند برای ما، قابل درك و فهم سازد، همان «همدلی» است كه به واسطه آن، می توانیم بسیاری از مشكلات ارتباطی خود با دیگران، خاصه شریك زندگی مان، را برطرف سازیم.

اصول مهارت همدلی

1 – به صحبت های دیگران خوب گوش كنید.

هنگامی كه كسی صحبت می كند، كار دیگری انجام ندهید. خوب گوش كردن یا به عبارت دیگر، گوش كردن فعال، پایه و اساس هر نوع ارتباط سالمی است. نمی توان هم كتاب خواند و هم به صحبت های طرف مقابل گوش داد. چون بین شنیدن و گوش دادن، تفاوت زیادی وجود دارد. همچنین توجه كنید كه هنگام صحبت كردن طرف مقابل، به صورت او نگاه كنید تا مطمئن باشد نسبت به صحبت هایش، هر چند معمولی و عادی، دقت، حرمت و حساسیت لازم را قائلید. حتی گاه با اظهار كلماتی چون بله! عجب! خوب! فهمیدم! پس این طور! به او نشان دهید كه كاملاً به صحبت هایش و آنچه كه می گوید، توجه دارید و برای این توجه تمركز كافی داشته باشید.

2 - با احساس و عواطف طرف مقابل تان همراه و هماهنگ شوید.

هنگام همدلی، سعی كنید طرف مقابل خود را درك كنید. آن هم به طور حقیقی و دور از هرگونه تظاهر و تصنعی ریاكارانه یا از روی اجبار! بلكه از روی عاطفه و احساس هماهنگ با طرف مقابل. مثلاً هیچ وقت نمی توان با فردی كه با صدا و حالتی حزن آلود، درباره مسئله یا موضوع ناراحت كننده ای سخن می گوید، با لحنی شاد و سرشار از سرخوشی سخن گفت. البته عكس این مثال نیز صادق است.

3 - به احساسات و هیجان های طرف مقابل تان توجه داشته باشید.

بیشتر اوقات، فردی كه از شرایط و مسایل خود، سخن می گوید و به شرح مشكلات یا درد دل هایش می پردازد، قبل از آن كه به دنبال راه چاره یا پند و اندرز و یا راهنمایی باشد، نیاز دارد تا مخاطب او، متوجه احساس و حالت و هیجان او شود و موقعیت های احساسی او را درك كند. شما باید با توجهی كه نسبت به احساس و هیجان او می كنید، این خواسته را برای وی به اثبات برسانید.

4 - خود را به جای طرف مقابل بگذارید.

تنها در این صورت است كه می توانید از دریچه چشم وی، به مشكلات نگاه كنید و احساسات و موقعیتش را دریابید تا بتوانید همدلی لازم را درباره اش داشته باشید.

5 - در همدلی با طرف مقابل، از جمله های قاطع استفاده نكنید.

معمولاً شدت ناراحتی و هیجان در فرد نیازمند به همدلی، به حدی است كه موجبات آزردگی و آسیب پذیری را در او، مستعد می سازد. بنابراین باید مراقب بود تا با چنین فردی، با كلمه ها و جمله های قاطع و بُرنده، صحبت نكنیم. چه بسا كه در تشخیص احساس و معانی سخنان وی اشتباه كرده باشیم آن وقت به دلیل قطعیت نظر و صحبتی كه داشته ایم، نه تنها همراه و همدل او نبوده ایم، بلكه به نوعی وی را آزرده خاطر و منزجر نیز كرده ایم.

مهارت حل اختلاف

این مهارت نیز، همانند بقیه مهارت ها، برای  ازدواج و تشكیل زندگی مشترك  و اصولاً برقراری ارتباط درست با دیگران ضروری و واجب است. آنچه مسلم است، بروز اختلاف و تفاوت بین افراد، امری كاملاً عادی و طبیعی است. منتها مهمتر و طبیعی تر آن است كه نسبت به حل این اختلافات، اشراف داشته باشیم و بتوانیم اختلاف یا سوء تفاهمات خود یا دیگران را به گونه ای حل كنیم كه رضایت همه فراهم آید؛ و این رضایت حاصل نخواهد شد مگر با كسب مهارت در حل اختلافات.

اصول مهارت حل اختلاف

- صحبت كنید، اما بدون پرخاش و توهین و تندی.

حل اختلاف، در زمان عصبانیت، حاصلی جز تخریب بیشتر نخواهد داشت. پس بهتر آن است كه همیشه بعد از آرام شدن محیط و افراد، اقدام شود.

- منفی سخن نگویید.

اگر برای وصل كردن، قدم جلو می گذاریم، باید دقت كنیم از به كار بردن سخنان نومید كننده و تحریك كننده و در مجموع منفی، خودداری نمائیم.

- در اولین قدم اختلاف، آن را حل كنید.

به محض احساس اختلاف یا سوء تفاهم، درصدد حل آن برآیید. چون اگر شامل مرور زمان شود، تبدیل به كینه و رنجش می شود. به خاطر داشته باشید صحبت و بازگو كردن ناراحتی ها و سوءتفاهمات، كمك مؤثری برای رهایی از غم و اندوه است و حل اختلافات را نیز سهل تر می نماید.

- از طرف مقابل خود، یا طرفین اختلاف، درخواست كنید تا خیلی سریع، وقت مناسبی را با هماهنگی یكدیگر، برای حل اختلاف، اختصاص دهند.

- احساس شرم و گناه و خجالت را برای طرف مقابل به وجود نیاورید.

چنانچه ما با طرف مقابل خود، دچار مشكلی شده اید یا برای حل اختلاف دیگران، می خواهید اقدام نمائید، هرگز نباید به گونه ای صحبت كنید كه دیگری یا دیگران را دچار احساس خجالت، گناه یا شرمندگی كنید. طعنه و كنایه را نیز باید از لحن و كلامتان حذف نمایید.

- نظر و عقیده خود را بیان كنید.

ناراحتی خود را عنوان كنید و درباره اش سخن بگویید بدون آن كه قضاوت یا سرزنش كنید و حكمی صادر نمایید.

- دیگری یا دیگران نیز حق دارند.

به طرف مقابل خود یا دیگرانی كه با یكدیگر دچار اختلاف شده اند، اجازه كافی بدهید تا از ناراحتی ها و مشكلاتشان صحبت كنند. تخلیه روانی، فرد را برای طرح یا پذیرش مسائل متفاوت و سپس حل مشكلات، آماده تر می نماید.

- عذرخواهی مشكل نیست.

در زمان حل اختلاف، چنانچه فرد متوجه اشتباه خود بشود، بهتر است فوری با یك جمله كه حاكی از ندامت و عذرخواهی اوست مسئله را ختم به خیر كند. «عذرخواهی» نه تنها فرد را كوچك نمی كند، بلكه دیگران را متوجه انعطاف و دقت نظر او نیز می سازد. حال چنانچه لزومی به عذرخواهی هیچ كسی مشاهده نشد، توافق و به قول معروف، كنار آمدن با هم، مسیری تازه برای رفع سوء تفاهمات و برقراری ارتباطات جدید خواهد بود.

- هربار، فقط یك موضوع را مطرح كنید.

برای هر مشكل، یك جلسه مشخص را اختصاص دهید. چرا كه در صورت صحبت و طرح همه ناراحتی ها و مشكلات در یك جلسه، نه تنها راه حلی حاصل نخواهد شد، بلكه به لحاظ یادآوری و تداعی یا درهم پیچیدگی ناراحتی ها، دامنه اختلافات وسعت بیشتری خواهد گرفت.

لازم به یادآوری است كه مهارت حل اختلاف، در روابط خانوادگی، خاصه ارتباط میان زن ها و شوهرها، اهمیت بسیاری دارد. ضمناً باید در نظر داشت كه در این روابط، حفظ احترام ادب و حرمت و همكاری و تعادل، برای همگان امری لازم و واجب است.

مهارت تصمیم گیری

تصمیم گیری نیاز به مهارت دارد. انسان ها به صورت های مختلفی تصمیم گیری می كنند، خواه این تصمیم درباره معامله ای باشد یا اشتغال به كاری یا انجام عملی یا ازدواجی.

انواع تصمیم گیری

1 - تصمیم گیری احساسی؛

كه تصمیم براساس یك احساس خاص ( عشق ، خشم، كینه، حسادت و كمك و...) گرفته می شود.

2 - تصمیم گیری اجتنابی؛

تصمیمی كه فرد به دلیل ترس و نگرانی كه دارد، سعی می كند تا آنجا كه می تواند آن را به تعویق اندازد. این گونه اتخاذ تصمیم، امكان آن را به وجود می آورد كه فرد، فرصت های مناسب زندگی خویش را از دست بدهد.

3 - تصمیم گیری اخلاقی؛

تصمیمی است كه فرد، برای انجام آن به دلایل اخلاقی تكیه می كند. مثلاً ادامه دادن به یك زندگی مشترك مملو از تنش و پر تشنج، به دلیل وجود فرزند.

4 - تصمیم گیری تكانشی؛

این نوع تصمیم گیری، بسیار سریع و بدون توجه به عاقبت كار، یا ارزیابی و توجه به موقعیت ها و شرایط صورت می گیرد. مثلاً فردی، فرد مقابل خود را برای كاری كه در نظر دارد ترغیب به عجله می كند و قدرت تفكر در مورد یك عمل درست را از او می گیرد.

5 - تصمیم گیری مطیعانه؛

سبك تصمیم گیری مطیعانه، می تواند صدمه زیادی به موضوع تصمیم و یا به عنوان مثال، به ازدواج فرد، وارد كند. در تصمیم گیری مطیعانه، دیگران برای یك یا دو نفر یا موضوعی، تصمیم می گیرند بدون آن كه فرد یا افراد یا موضوعی كه تصمیم بر روی آن اجرا می شود، نقشی در این تصمیم گیری داشته باشند. نمونه این تصمیم گیری را می توان در ازدواج های سنتی مشاهده كرد.

6 - تصمیم گیری عقلانی؛

سالم ترین تصمیم ها، تصمیمی است كه براساس تفكر، بررسی و مطالعه، ارزیابی و تحقیق صورت بگیرد. تصمیم گیری عقلانی، براساس واقعیات است و معمولاً خطا و اشتباه در آن به ندرت دیده می شود.

اصول تصمیم گیری عقلانی

تصمیم گیری عقلانی نیز مانند بقیه مهارت ها، دارای اصول مهارتی است كه به ترتیب ذیل است:

- مواجه شدن با یك تصمیم:

زمانی است كه فرد متوجه می شود باید تصمیم بگیرد. بنابراین روی آن تمركز كرده و ضمن روشن كردن موضوع تصمیم، اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری می نماید.

- حق انتخاب و بررسی مورد تصمیم بر اساس اطلاعات:

با راه حل ها و اطلاعاتی كه فرد به دست آورده، این حق را می یابد تا تصمیمی درست برای انتخاب، ازدواج یا انجام كار مورد نظرش بگیرد.

- ارزیابی پیامدهای پیش بینی شده حق انتخاب:

فرد پیامدهای متفاوت از انتخاب ها را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد تا معقول ترین آنها را انتخاب كند.

- تعهد به تصمیم:

نسبت به تصمیمی كه گرفته می شود باید پایبند بود و به آن اعتقاد داشت.

- برنامه ریزی برای انجام تصمیم:

حتی تصمیم عقلانی نیز نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد.

- اجرا یا انجام تصمیم:

در این مرحله، فرد به صورت عملی وارد مراحل برنامه ریزی شده می شود. مثلاً تصمیم به ازدواج كه مراحلی همچون خواستگاری ، نامزدی ، خرید و غیره دارد.

- ارزیابی پیامدهای واقعی اجرا یا انجام تصمیم:

فرد به بررسی و ارزیابی تصمیمی می پردازد كه یا ناموفق بوده یا آن موفقیت لازمی را كه فكر می كرده نداشته است. در اینجا فرد مراحلی را كه از سر گذرانده، مورد بررسی قرار می دهد تا برای برنامه آینده اش، شروع به برنامه ریزی كند.

داشتن زندگی شاد، مۆفق و مۆثر، آرمانی ست که هر فردی در زندگی خود می‏تواند به دنبال کسب آن باشد و تحقق این آرمان زمانی میسر است که زمینه برای آموزش و به‏کارگیری مهارت‏های زندگی آماده باشد.

طبق گفته بسیاری از کارشناسان، مهارت های زندگی مجموعه توانایی‏هایی هستند که فرد را قادر می‏سازند در طول زندگی، در مسیر کمال و ارتقای سازگاری با خود، دیگران و محیط گام بردارد؛ به نحوی که به بهبود کیفیت زندگی او بینجامد.

در واقع آنها معتقدند مهارت ‏های زندگی، توانایی ‏های روانی- اجتماعی برای رفتار انطباقی و مۆثر هستند که افراد را قادر می ‏سازند به ‏طور مۆثرتری با مقتضیات و چالش ‏های زندگی روزمره مقابله کنند.

توجه همه جانبه به کسب مهارت های زندگی در مراحل پیش از ازدواج و پس از آن، ضرورتی ست که نرخ بالای طلاق و آسیب های بعد از آن به خوبی به آن اشاره دارد، البته نباید فراموش کرد که آموزش و کسب این مهارت ها تنها نباید به سنین جوانی نیز ختم شود؛ چراکه قدر مسلم آموزش های دوران کودکی و نوجوانی در فرد گیراتر و ماندگارتر است.

در هر حال کارشناسان حوزه خانواده و ازدواج معتقدند برای شروع زندگی نیاز به کسب یکسری از مهارت ها بسیار احساس می شود تا فرد زندگی موفق و درستی را در پیش داشته باشد.

آمادگی‌های روانشناختی

منظور از «آمادگی های روانشناختی» كسب حد نصابی از رشد شناختی، عاطفی و رفتاری است كه صلاحیت و توانمندی فرد برای شروع زندگی مشترك را مشخص می سازد؛ حداقل هایی كه به مرور زمان و متناسب با مراحل بعدی زندگی (پذیرش نقش ها و موقعیت های جدید) رشد می كنند و كامل می شوند.

بهره‌مندی از بهداشت و سلامت روانی

از آنجا كه حالات جسم و روح در یكدیگر اثرگذار هستند، اختلال و ناهنجاری هر یك می تواند در دیگری نیز اثرگذار باشد. بنابراین جوانی كه در آستانه سن ازدواج قرار دارد، باید با ارتقاء بینش و كسب مهارت های رفتاری در پیشگیری از بروز چنین موانعی جدیت داشته باشد و از سوی دیگر، فردی كه از اختلالاتی چون افسردگی، اضطراب، استرس، وسواس و ... رنج می برد باید بداند كه این موارد می تواند در زندگی آینده او و نحوه تعامل با همسر و فرزندان آثار نامطلوبی را داشته باشد و ضروری است تا حد امكان در كاهش و درمان این اختلالات بكوشد.

شناخت شخصی

فردی كه می خواهد ازدواج كند باید تعریفی از خود داشته و هویت یافته باشد. جوانی كه هنوز به روشنی نمی داند كیست؟ از چه ظرفیت ها و توانمندی هایی برخوردار است و چه علایقی دارد؟، آیا می تواند با ازدواج و ورود به مرحله جدید زندگی، از عهده مسئولیت ها و نقش های خود به خوبی برآید؟

شناخت غریزه جنسی

از آنجا كه انگیزه جنسی مهم ترین عامل در سوق دادن انسان به سمت ازدواج است، شناخت دقیق این غریزه و آگاهی از نحوه عمل و كاركرد آن، جوان را در مدیریت و كنترل این غریزه كمك خواهد كرد.

آگاهی از تفاوت‌های زن و مرد

شناخت خصوصیات جنس مخالف بسیار حائز اهمیت است؛ شناختی كه به منظور انتخاب او برای زندگی مشترك صورت می پذیرد و آگاهی از این ویژگی ها و تفاوت ها برای كسی كه در صدد ازدواج برآمده لازم است تا بتواند در مواجهه و تعامل با همسر خود رفتار مناسب داشته باشد. مثلاً از جمله تفاوت های عمده بین زن و مرد، عاطفی تر بودن زنان نسبت به مردان است كه عدم آگاهی و مدیریت صحیح آن می تواند دردسر ساز باشد.

شناخت نقش‌ها و مسئولیت‌ها

برخی از مردها و یا زن ها هستند كه آگاهی بسیار كم و ناچیزی نسبت به وظایف و مسئولیت های خویش دارند. در واقع از مهم ترین آمادگی های لازم برای آغاز زندگی مشترك، مسئولیت شناسی و مسئولیت پذیری است. با شروع زندگی مشترك زن و مرد عنوان و جایگاه جدیدی پیدا می كنند و باید نسبت به یكدیگر حقوق و تكالیفی را پذیرا باشند و بهترین زمان آموختن این حقوق و تكالیف همان سنین آستانه ازدواج است.

آمادگی عاطفی– هیجانی

عواطف و هیجانات، بخش مهمی از شخصیت انسان را شكل می دهند و در تصمیم گیری ها و رفتارهای انسان به ویژه در ارتباط با زندگی مشترك نقش مهمی دارند. از جمله این آمادگی ها تحقق بلوغ عاطفی در زوجین است.

بلوغ عاطفی، قابلیت درک احساس دیگران یا همدلی است و در این بین به جهت نیاز عاطفی بیشتری كه در جنس زن نهفته است، مسئولیت مرد در برآورده ساختن این نیاز به مراتب بیشتر خواهد بود.

مهارت ها

صاحب نظران معتقدند كسب مهارت ها از جمله آمادگی های لازم برای ازدواج است كه به دست آوردن بخش مهمی از آن (مانند مهارت های ارتباطی، عاطفی و رفتاری) پیش از ازدواج كاملاً ضروری است.

گرچه کسب برخی مهارت ها مثل مهارت ارتباطی، عاطفی، مدیریتی، مهارت حل اختلاف و تعارض و... پیش از ازدواج لازم است، اما ناگفته نماند كه تحقق كامل این مهارت ها با مرور زمان و كسب تجربیات در خلال زندگی میسر می گردد، اما در عین حال باید توجه داشت كه حد نصابی از این موارد قبل از آغاز زندگی مشترك باید در فرد حاصل شود.

مهارت ابراز صمیمیت

توانایی ابراز محبت و صمیمی بودن كه از نشانه های رشد و بلوغ عاطفی جوان است، باید قبل از ازدواج حاصل شده باشد و جوان آماده ازدواج، باید به اهمیت این موضوع واقف باشد كه یكی از مهمترین سرمایه های او برای زندگی موفق، رسیدن به همین رشد و توانمندی است.

چه بسا دختر و پسرهایی كه از امكانات مالی و مادی فراوانی برخوردار هستند، اما از آنجا كه بستر تربیتی خانواده و نوع رفتار پدر و مادر، محبت كردن و عشق ورزیدن را به آنها یاد نداده است، بعد از مدت کوتاهی چون قادر به تحمل طرف مقابل خود نیستند و نمی توانند پاسخگوی نیازهای عاطفی او باشند، به راحتی پیوندشان به جدایی و زندگی مشتركشان به شكست منتهی می گردد.

مهارت ارتباطی

آموختن مهارت های ارتباطی جدید و مۆثر در رسیدن به هماهنگی، رضایت و آرامش نقش قابل توجهی دارد. در واقع بخشی ازمهارت های ارتباطی در خوب گوش دادن، خوب حرف زدن و خوب تجزیه و تحلیل كردن صحبت های دیگران نهفته است.

مهم‌ترین مهارت؛ مهارت های حل اختلاف

بروز اختلاف و تفاوت بین افراد، امری كاملاً عادی و طبیعی است، اما مهم تر ازآن این است كه افراد باید نسبت به حل این اختلافات اشراف داشته و بتوانند اختلاف یا سوءتفاهمات خود با دیگران را به گونه ای منطقی و مسالمت آمیزحل كنند. گوش دادن فعال به سخنان همسر، سعی در درك و پذیرش احساسات او و استفاده از راهكارهای كاهش ناراحتی ها (شوخی و مزاح ، عوض كردن موضوع بحث ، قدم زدن و تفریح و...) می تواند در حل اختلاف مۆثر باشد و باید دختر و پسر آماده ازدواج در به كار بردن این روش ها توانمند باشند.

مهارت تصمیم‌گیری و اراده

تصمیم گیری و به دنبال آن داشتن اراده ای مصمم، نیاز به مهارت دارد. انسان ها به شکل های مختلفی تصمیم گیری می كنند؛ برخی در تصمیم گیری کاملاً مستقل عمل می کنند و هیچ گونه مشورت و همفکری با دیگران ندارند و برخی دیگر تصمیم گیری شان مطیعانه است و از خود هیچ اراده و عزمی ندارند.

سبك تصمیم گیری مطیعانه، می تواند صدمه زیادی به موضوع تصمیم و یا به عنوان مثال، به ازدواج فرد، وارد كند. در تصمیم گیری مطیعانه، دیگران برای شخص تصمیم می گیرند بدون آن كه فرد، نقشی در این تصمیم گیری داشته باشند.