آسیب دیدگی های متداول در ورزش
در هـر ورزشـی باید انتظار آسیب ها، جراحت ها و خطرات احتمالی آن را داشـتـه بـــاشید، به خصوص در ورزش های گـروهی. هـر ورزشـی کـه طـبـق آمــار در هر ۱۰۰۰ ساعت بیـش از ۵ آسـیـب داشته باشد، جزء ورزش های پرخطر با درصـد آسیـب بـالا به شـمار مـی رود.

راگــبی و لاکروس با ۳۰ صـدمه در ۱۰۰۰ ساعت بالاترین حد هستند، درحالیکه بسکتبال و اسکواش هم با آمار ۱۴ صدمه در ۱۰۰۰ ساعت بازی های پرخطری بـحـساب می آیند. تعجب آور اسـت که بــدانید، دو، و ایروبیک هم با ۱۱ صدمه، زیاد از قافله ورزش های پرخطر عقب نیستند.
آسیب های ورزشی انواع مختلف دارند، اما قسمت های ویژه ای از بدن هستند که بیش از سایر اعضاء در خطر صدمه خوردن هستند. در این مقاله متداول ترین صدمات و جراحت های ورزشی را به شما معرفی می کنیم و راه های جلوگیری و درمان آنها را نیز بیان می کنیم.
نکته:  RICE مخفف استراحت، یخ گذاشتن، فشار و بالا نگاه داشتن می باشد که یکی از درمان های متداول برای آسیبهای ورزشی است.
۱٫  ورم تاندون آشیل
وقتی از تاندون پشت زنو—تاندون آشیل—زیاد استفاده شود، باعث درد و ورم در آن ناحیه خواهد شد. اگر درمان نشود، صدمه سخت تر شده تا حدی که دویدن را به کلی دشوار و غیرممکن می کند. این آسیب بیشتر در دونده ها و ورزشکارانی که با دویدن یا پریدن سروکار دارند اتفاق می افتد.
پیشگیری و درمان:  دادن تمرین های کششی و قدرتی به عضلات و ماهیچه های ساق پا می تواند از بروز این آسیب جلوگیری کند. RICE و درمان های ضد-تورمی و تقویت ماهیچه های ساق پا بهترین درمان های ممکن برای این عارضه هستند. تا برطرف نشدن کامل عارضه، ورزش را شروع نکنید چون باعث تشدید وضعیت خواهد شد.
۲٫  ضربه ی مغزی
این صدمه با خوردن ضربه به سر ایجاد می شود. علائم آن شامل سرگیجه، اختلالات بینایی، سردرد، ضعف حافظه، از دست دادن تعادل، سختی تمرکز، و حالت تهوع میباشد. این صدمه ضرورتاً همراه با بیهوشی نمی باشد.

در ورزش های برخوردی مثل فوتبال، بوکس و هاکی این عارضه بیشتر اتفاق می افتد. البته در ورزش هایی مثل اسکی و ژیمناستیک هم زیاد رخ می دهد. با اینکه اکثر افراد پس از چند هفته به حالت عادی برمی گردند، اما ضربه ی مغزی در خیلی افراد به آسیب های جدی می انجامد.
پیشگیری و درمان:  بهترین راه پیشگیری از ضربه مغزی، اجتناب از ورزش های برخوردی است. اما برای اکثر افراد این راه حل مناسبی به نظر نمی رسد. برای درمان این عارضه استراحت بهترین روش است. اگر سردرد داشتید، می توانید از قرص های مسکن استامینوفن استفاده کنید. بنابر شدت ضربه ی وارده، باید از چند ساعت گرفته تا چند ماه از انجام دوباره ی ورزش های برخوردی اجتناب کنید.
۳٫  کشیدگی ماهیچه های ران
این عارضه زمانی اتفاق می افتد که هنگام دویدن در ورزش هایی مثل فوتبال و والیبال، یکدفعه تغییر جهت بدهید. علائم آن شامل درد عمیق، ورم و گاهی کبودی داخل ران می باشد.
پیشگیری و درمان:  بهترین راه پیشگیری از بروز این عارضه، انجام تمرینات کششی قبل از ورزش است. بهتر است که شدت ورزش را تدریجاً بالا ببرید تا احتمال بروز این وضعیت کمتر شود. RICE و درمان های ضد-تورمی بهترین روش های درمانی برای این آسیب می باشد. از انجام فعالیت های شدید، یک یا دو هفته پس از بروز عارضه جداً خودداری کنید. پس از بروز عارضه، در محل آسیب دیده یخ بگذارید تا التیام یابد، پس از آن می توانید ماهیچه ها را کشیده و تقویت کنید.
۴٫  درد و ورم ساق پا
این عارضه بیشتر برای افرادی اتفاق می افتد که عادت به تحرک و ورزش ندارند. بالا بردن ناگهانی فشار و شدت تمرینات، پوشیدن کفشهای کهنه و دویدن و پریدن روی زمینهای خیلی سخت نیز ممکن است باعث بروز این عارضه شود.
پیشگیری و درمان:  پوشیدن کفش مناسب، انجام حرکات کششی قبل از ورزش و بالا نبردن ناگهانی شدت ورزش، بهترین راه های جلوگیری از بروز این وضعیت هستند. یخ گذاشتن، انجام حرکات کششی و درمان های ضد-تورمی، بهترین راه های درمانی می باشند.
۵٫  درد پایین کمر
اگرچه این عارضه بیشتر در افراد چاق و کم تحرک اتفاق می افتد، اما ممکن است برای دونده ها، دوچرخه سواران، گلف و تنیس بازان نیز پیش بیاید. مهمترین عامل ایجاد این عارضه، انجام غلط و نادرست حرکات کششی است.
پیشگیری و درمان: اگرچه بیشتر انواع این عارضه قابل پیشگیری نیستند، اما انجام صحیح حرکات کششی قبل از ورزش و گرم کردن درست بدن، احتمال وقوع آن را کاهش می دهد. راه های درمانی پیشنهادی RICE، دارو های ضد-تورمی و کشش عضلات است.
۶٫  کشیدگی عضلات و ماهیچه ها
گرم نکردن صحیح بدن، خستگی، عدم انعطاف پذیری و ناتوانی و ضعف، همه از عوامل کشیده شدن ماهیچه در ورزشکاران می باشد. معمول ترین ماهیچه هایی که کشیده می شوند، عضلات پشت ران (در ورزشهایی همراه با دویدن است مثل دومیدانی، بسکتبال) و ماهیچه ساق پا (در تنیس بازان) می باشد. البته ماهیچه های دیگری نیز باتوجه به ورزش مورد نظر درصدد کشیدگی هستند.
پیشگیری و درمان: بهترین راه جلوگیری از بروز چنین عارضه، انجام حرکات کششی صحیح قبل و پس از ورزش کردن و اجتناب از ورزش هنگام خستگی و ضعف است. RICE و دارو های ضد-تورمی مثل سایر آسیب ها، بهترین درمان برای این عارضه می باشد.

خوب است که کمی هم به آرامی عضلات را کشش دهید. وقتی عارضه شروع به بهبودی کرد می توانید دوباره ورزش را شروع کنید، اما هر از چند گاهی در میان ورزش مکث کرده و ماهیچه هایتان را بکشید تا به طور کامل بهبود یابید.
۷٫  آسیب های آرنج در ورزش تنیس و گلف
تعجب آور است که این آسیب %۷ کل آسیب های ورزشی را تشکیل می دهد. در این آسیب ورزشی، تاندون های آرنج به خاطر ضربات مکرر بَک هند در تنیس آسیب دیده و باعث ایجاد درد در قسمت داخلی آرنج می شود.، البته گاهاً ممکن است قسمت خارجی هم صدمه ببیند.
پیشگیری و درمان: بهترین راه جلوگیری از بروز این آسیب، انجام تمرینات تقویتی ساعد و بازو است. همچنین اصلاح کردن طریقه ی ضربه زدن با راکت و استفاده از آرنج بند می تواند کمک کننده باشد. برای درمان این عارضه  RICE و داروهای ضد-تورم مناسب است، اما در بعضی موقعیت ها فیزیوتراپی و ترک ورزش به مدت زیاد ضروری است.
۸٫  رگ به رگ شدن و پیچ خوردگی مچ پا
این آسیب در میان افرادی که فوتبالف هاکی، بسکتبال و والیبال بازی می کنند، بسیار متداول است. می توان گفت در ورزش هایی که با دویدن و پریدن سر و کار دارد غیر قابل اجتناب است. این حرکات ممکن است باعث پیچ حوردن مچ پا و گاهی پاره شدن یک تاندون یا لیگامنت شود. با عکسبرداری می توان تشخیص داد که عضو دچار شکستگی شده است یا خیر.
پیشگیری و درمان:  تقویت مچ پا با حرکات نرمشی، بستن مچ یا استفاده از مچ بند می تواد از بروز این اتفاق پیشگیری کند اما ضمانتی درکار نیست که اگر افتادید یا حرکاتی اشتباه انجام دادید صدمه نبینید. پیچ خوردگی مچ پا را می توانید با RICE و داروهای ضد-تورمی مداوا کنید. اما به هیچ وجه بیش از یک روز استراحت نکنید. باید سعی کنید مچ پایتان را به نرمی تکان داده و بچرخانید تا از ورم آن کم شود.
۹٫  آسیب دیدگی شانه
%۲۰ آسیب دیدگی های ورزشی مربوط به شانه است که شامل دررفتگی، رگ به رگ شدن و ضرب دیدگی می شود. این آسیب دیدگی در ورزشهایی مثل تنیس، شنا، وزنه برداری، بیسبال  و والیبال بیشتر اتفاق می افتد. علائم ای عارضه، بروز درد، کوفتگی عضلانی و احساس ضعف و ناتوانی در شانه می باشد.
پیشگیری و درمان: برای پیشگیری از وقوع این عارضه که بیشتر زمانی اتفاق میافتد که مدتی از شانه خود استفاده  نکرده باشید. مثل دوران تعطیلات لیگ، بهتر است قبل از شروع ورزش عضلات آن را با وزنه زدن تقویت کنید. بهترین راه های درمانی برای این عارضه نیز RICE و داروهای ضد-تورمی است.
۱۰٫  آسیب دیدگی زانو در دونده ها
آسیب دیدگی زانو %۵۵ آسیب دیدگی های ورزشی را تشکیل می دهد و تقریباً ¼ این مشکلات توسط پزشک جراح ارتوپد برطرف می شود. البته دونده ها تنها قربانیان این آسیب ورزشی نیستند.

دوچرخه سواران، شناگران، افرادی که ایروبیک استپ کار میکنند، و آنها که فوتبال و بسکتبال و والیبال بازی می کنند نیز ممکن است به این عارضه دچار شوند. در این عارضه، استفاده بیش از حد از زانو باعث ناراحتی و آسیب رسیدن به تاندون زیر کاسه ی زانو می شود.
پیشگیری و درمان:کفش یا کفی کفش هایتان را مرتباً عوض کرده و از نوع مناسب استفاده کنید. بین تمریناتتان مدت بیشتری استراحت کنید. اگر زانویتان آسیب دید حداقل دو روز از انجام دوباره ی ورزش خودداری کرده و از داروهای ضد-تورم استفاده کنید. قبل از شروع دوباره ی ورزش حتماً خود را خوب گرم کرده و در محل آسیب دیده از یخ استفاده کنید.
پیشگیری بهترین درمان است
اکثر آسیب دیدگی های ورزشی به خاطر گرم نکردن صحیح و انجام حرکات کششی به طریقی نادرست قبل از ورزش کردن است. بالا بردن ناگهانی شدت ورزش هم می تواند به شما صدمه بزند. از این رو بهترین راه پیشگیری انجام حرکات صحیح کششی قبل و پس از ورزش و افزایش شدت ورزش به تناسب مهارت ها و تجاربتان در آن ورزش میباشد.

ورزش های خانگی ارزان اما موثر
اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که فکر می کنند ورزش کردن فقط به بیرون از خانه و در فضای آزاد یا به باشگاه های ورزشی اختصاص دارد، سخت در اشتباهید. چون شما می توانید با انجام دادن حرکاتی ساده در منزل که نوعی ورزش محسوب می شود، در حفظ تناسب اندام تان کوشا باشید.
قرار نیست که فقط با صرف هزینه های گزاف دستگاه های وزرشی آنچنانی تهیه کنید یا این که فکر کنید وسایل ورزشی باشگاه ها فقط می تواند اندام شما را زیبا کند.باور کنید خیلی هم سخت نیست. همین حیاط خانه تان که شاید روزی چند بار از آن برای رفت و آمد استفاده می کنید، می تواند بهترین مکان برای این یک ورزش ۲۰ دقیقه ای در طول شبانه روز باشد.
ورزش سن و جنس نمی شناسد
«کسانی که نمی توانند بیرون از منزل فعالیت ورزشی داشته باشند ولی می خواهند سالم بمانند، می توانند در منزل ورزش هایی انجام دهند که هم جنبه پیشگیرانه دارد و هم درمان.»
اینها صحبت های دکتر مصطفی نجاتیان، فیزیکال تراپیست و رییس کلینیک توانبخشی مرکز قلب تهران است.
ضمن این که به عقیده او انتخاب ورزش ها براساس سن و جنس می تواند متفاوت باشد، ولی یک سری از اصول در همه آنها جاری است.گرچه تمام ورزش های خانگی باید زیر نظر متخصص ورزشی یا فیزیوتراپیست انجام شود، اما به گفته این فیزیکال تراپ این ورزش ها ضمن این که نیاز به وسایل و تجهیزات پیچیده و گران قیمت ندارد، ولی باید درست انجام شود و ارزش انجام آنها زمانی است که منظم و مرتب باشد.
گام اول:
حرکات کششی
برای انجام هر ورزشی باید از حرکات کششی شروع کرد. به عقیده دکتر نجاتیان بعد از آن حرکات گرم کردن بدن، بعد حرکات ایروبیک هوازی و در نهایت حرکات مقاومتی هم باید انجام شود. تمام این حرکات به حرکات کششی مجدد و پایان سیکل ورزشی ختم می شود. فقط این که تقدم و تاخر این حرکات باید حتما رعایت شود وگرنه این ورزش ها می تواند مضر باشد.
مراقب نواحی حساس باشید
«فرد باید در ابتدای ورزش از حرکات کششی گردن، شانه، اندام های فوقانی و مچ شروع کند و بعد حرکات کششی ستون فقرات به صورت کشش آنها به جلو و عقب و پهلوها انجام شود. حرکت بعد کشش لگن، زانو و مچ پاست. این کار دو تا سه دقیقه زمان می برد.»
رییس کلینیک توانبخشی مرکز قلب تهران ضمن توضیح موارد بالا می گوید: حرکات روی عضلات دست، پا، سر و گردن را با احتیاط کامل انجام دهید و مواظب باشید این حرکات، آسیبی به این نواحی از بدن شما وارد نسازد، زیرا این اعضا بسیار حساس هستند و با کوچک ترین ضربه ای آسیب می بینند.
البته به گفته این فیزیکال تراپ، این نکته را هم باید یادآور شد که شما در یک یا دو ماه اول این حرکات را هر روز و به مدت ۱۰ دقیقه می توانید انجام دهید، اما بعد از مدتی، شما می توانید این زمان را از ۱۰ دقیقه به ۳۰ دقیقه افزایش دهید. زیرا پس از گذشت یک یا دو ماه بدن شما آمادگی بیشتری را برای افزایش زمان ورزش کردن دارد و با مشکل جدی مواجه نخواهید شد.
هر جایی ورزش نکنید
این نکته را هیچ وقت نباید فراموش کرد که مکانی را که برای ورزش کردن انتخاب می کنید، باید محیطی کاملا آزاد باشد و شما حین ورزش کردن نگران این موضوع نباشید که دست یا پای شما حین انجام حرکات ورزشی به گلدان یا میز می خورد و باعث دغدغه خاطر شود.
این توصیه دکتر نجاتیان است ضمن این که به گفته او اگر هنگام حرکات ورزشی متوجه شدید که در نواحی مانند کمر، گردن و سر دچار عارضه شده اید، بهتر است ورزش را متوقف کنید، زیرا این موضوع نشانه ای است که شما آن حرکت ورزشی مربوط به این ناحیه را درست انجام نداده اید. به همین دلیل در این ناحیه احساس درد و ناراحتی می کنید.
موضوع دیگری که فوق العاده اهمیت دارد، نحوه صحیح دم و بازدم شما در حین ورزش کردن است. شما باید بدرستی تنفس خود را کنترل کنید و بدانید چه زمانی باید دم یا چه زمانی بازدم را انجام دهید زیرا در غیر این صورت حین انجام حرکات ورزشی با کمبود اکسیژن مواجه می شوید.
ضربان قلب را بالا ببرید
پس از انجام حرکات کششی باید ضربان قلب را ۵۰ تا بیشتر از ضربان قلب در حالت عادی بالا ببریم. این توصیه دکتر نجاتیان است.برای این کار اگر وسیله ای مثل دوچرخه ثابت داشته باشیم، خیلی خوب است. یادمان باشد که برای ورزش کردن لباس مناسب داشته باشیم و اگر قرار است حرکات جهشی انجام شود باید کفش ورزشی داشته باشیم. حتی اگر این کار در منزل انجام شود. چون به گفته این فیزیکال تراپ انجام ورزش بدون کفش برای برخی اندام ها خطرناک است.
دکتر نجاتیان یادآور می شود که باید ضربان قلب را نیز از روی نبض رادیال در طول ورزش های ایروبیک گرفت: مثلا اگر ضربان قلب ۷۰ بود، باید آن را تا ۱۲۰ بالا برد. می توان حتی برای بالا بردن ضربان قلب از پله استفاده کرد.
باندهای درمانی:
بهترین وسایل ورزشی خانگی
«توصیه ای که امروزه برای تقویت عضلات و بهبود وضع مفاصل می شود، استفاده از تراباند یا باندهای درمانی است.»
این باندها کشی است و قیمت بسیار ناچیزی دارد. البته دکتر نجاتیان در مورد این باندها به این نکته اشاره می کند که آنها رنگ بندی مختلف دارد و هر کدام از رنگ های آن میزان کشش خاصی را به عضو وارد می کند. به طوری که معمولا رنگ زرد آنها سبک و رنگ نقره ای آن محکم است.حرکات تحت کنترل این باندها که بسیار هم متنوع است، می تواند تک تک مفاصل و عضلات را تقویت کند.
گام آخر، سرد کردن بدن
بعد از استفاده از این کش ها و انجام تمامی حرکات ورزشی باید به حرکات کششی پایین به بالا پرداخت که این کار برای سرد کردن بدن انجام می شود. در نهایت ما یک سیکل ورزشی ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت را انجام داده ایم و به سلامت روان و جسم کمک زیادی کرده ایم، اما دکتر نجاتیان می گوید: برای این که انگیزه بیشتری برای ورزش کردن در منزل داشته باشید، توصیه می شود هنگامی که می خواهید حرکات ورزشی را آغاز کنید، بهتر است موزیکی در سالن یا اتاقی که در حال ورزش کردن هستید، پخش شود زیرا در این صورت حرکات ورزشی را با شوق بیشتری انجام می دهید.
ضمن این که تمام افراد از کودکان گرفته تا افراد مسن می توانند این حرکات را انجام دهند. البته کسانی که آرتروز گردن یا زانو دارند یا پا پرانتزی هستند، یا آسیب دیدگی تاندون دارند، باید زیر نظر متخصص ورزش های خاص خود را آموزش ببینند.
ورزش زمان نمی شناسد
«ما الان گرفتار زندگی شهرنشینی شدیم. اما با این حال خیلی از مردم فکر می کنند که ببینند کدام ساعت شبانه روز برای انجام حرکات ورزشی برای آنها بهتر است. واقعیت این است که بهترین زمان زمانی است که به شما استرس نمی دهد.»
اینها عباراتی است که رئیس کلینیک توانبخشی مرکز قلب تهران به آنها اشاره کرده و می گوید: اگر ما بگوییم ساعت شش صبح بهترین زمان برای ورزش است، در نهایت کسی که باید همین ساعت از منزل بیرون برود، بعد از ظهر هم ورزشی نخواهد کرد. چون تصور او این است که شش صبح از هر زمان دیگری برای ورزش مناسب تر است. البته این را هم بگویم که از نظر فیزیولوژیک ساعت صبح بهتر است.
آب بخورید، هم قبل و هم حین ورزش
فردی که بیماری ندارد، بهتر است با خوردن مایعات ورزش را شروع کند. این توصیه دکتر نجاتیان است. چون با ورزش و عرق کردن تعادل الکترولیت بدن به هم می ریزد و سرگیجه و ضعف به همراه دارد.
به خاطر همین قبل از ورزش و حین ورزش باید آب خورد. بهتر است ورزش با معده پر انجام نشود. برای بیماران دیابتی توصیه می شود ماده ای کم حجم و قند دار مثل خرما یا موز قبل از ورزش بخورند. همچنین برای کسانی که فشار خونشان پایین است، نیز این کار توصیه می شود.

ورزش، بخشی از زندگی سالم است و در دهه های اخیر هر روز به تعداد کسانی که ورزش می کنند ، افزوده می شود. وجود فضاهای ورزشی در همه جای دنیا حق شهروندی محسوب است، در این راستا، امکاناتی مهیا شده تا شهروندان با کمترین هزینه و امکانات، سلامت جسمی و روانی خود را حفظ کنند؛ نصب وسایل ورزشی در پارک ها گامی موثر برای توسعه ورزش شهروندی بود…

نخستین دستگاه های بدنسازی پارکی، در سال ۱۹۹۸ میلادی در کشور چین ساخته و در سال ۱۳۸۴ وارد ایران و در پارک ملت نصب شدند. نکته ای که از ابتدای ورود این وسایل مدرن به کشور مطرح بوده است، موضوع استاندارد نبودن و عوارض احتمالی استفاده از آنهاست. برخی معتقدند بیشتر کاربران این وسایل، اهل انجام ورزش حرفه ای و با روش های درست حرکات آشنا نیستند و ممکن است استفاده از آنها باعث تشدید یا بروز بیماری هایی نظیر آرتروز شود. اگر برای شما هم این سوال مطرح است، نظر کارشناسان «سلامت» را در ادامه مطلب بخوانید.

● نگاه اول

بیـشتـرشـان استـانـدارد نیـسـتـنـد

انجام فعالیت های ورزشی، تاثیر مهمی بر سلامت جسمی و روانی افراد و به تبع آن جامعه دارد، پس هر قدمی که در راستای افزایش امکانات پرداختن به این فعالیت ها برداشته شود، قابل تقدیر است. پاسخ به این سوال که آیا وسایل ورزشی پارک ها استاندارند یا نه، فقط بیان دیدگاه های تخصصی پزشکی ورزشی است و باید از دیدگاه طراحان و مجریان نصب وسایل ورزشی در پارک ها مطلع بود، اما به طور کلی می توان گفت بیشتر دستگاه های ورزشی موجود در پارک ها به دلیل اینکه در آنها به جنسیت متفاوت کاربران، تناسب جثه ای آنها، آمادگی جسمانی پایه ای و ایمنی لازم توجه نشده، استاندارد نیستند و نمی توان از آنها برای ارتقای آمادگی بدنی سود برد. معمولا ناآشنایی کاربر با روش صحیح استفاده از دستگاه، ندیدن آموزش لازم و نداشتن تناسب جسمی با این وسایل از عوارضی است که به دنبال استفاده از این وسایل به وجود می آیند. متاسفانه بیشتر این وسایل قابلیت تنظیم ندارند بنابراین ممکن است شخص پس از کار با آنها دچار التهاب تاندونی، لیگامانی، عضلانی و مفصلی به علت وارد شدن نیروهای اضافی و در راستای غلط بر اعضا شود. گرچه شاید استفاده از این وسایل برای افرادی که جثه شان با آنها متناسب است و قصد دارند سطوح آمادگی قبلی خود را حفظ کنند، مناسب باشد ولی باید با روش استفاده صحیح از این وسایل و اصول گرم کردن، انعطاف پذیری و سرد کردن و نحوه تنفس صحیح حین تمرین های قدرتی آشنایی کامل داشت.

● نگاه دوم

ضـرورت آموزش و نظـارت بر عملکـرد ورزشـی در پارک هـا

در سال های اخیر، دستگاه های ورزشی در اماکن عمومی به خصوص پارک ها نصب شده اند که نشان دهنده توجه مسوولان شهری به امر ورزش است و قابل ستایش. گرچه استفاده از دستگاه ها در پارک ها قابل قبول است ولی رعایت استانداردهای علمی و فنی آن اهمیت بیشتری دارد. دستگاه های موجود در پارک ها برای آمادگی جسمانی پیش بینی شده اند و به هیچ وجه قابلیت درمانی ندارند، بنابراین افرادی که دچار مشکلات اسکلتی عضلانی هستند، نباید برای بهبود بیماری از آنها استفاده کنند. تمرین های هوازی مانند دوچرخه یا راهپیمایی، تمرین های تقویت عضلات، انعطاف پذیری مفاصل و تعادلی، ۴ جزء مهم در برنامه ورزشی سلامت محور در پارک ها هستند و دستگاه ها باید بر این اساس طراحی و نصب شوند درحالی که در بسیاری از پارک ها این اصول، از استانداردهای اصلی مانند نصب تابلو اعلان برای هر دستگاه گرفته تا آموزش روش استفاده و هشدارهای مربوطه، رعایت نشده است. به جاست با این همه هزینه هایی که شهرداری برای رفاه و سلامت شهروندان انجام می دهد، نظرهای کارشناسان استفاده شود تا شاهد رشد بیشتر سلامت و رفاه در کشور باشیم. توصیه می شود برای استانداردسازی و ارگونومی این دستگاه ها به این نکته ها توجه شود:

دستگاه ها باید از طریق فونداسیون ریزی صحیح ثابت باشند.

گوشه های تیز و لبه های آسیب رسان وجود نداشته باشد.

قطعات ثابت و متحرک با رنگ های متفاوت مشخص شوند.

حفاظ برای تسمه ها، پولی ها، کابل ها و وزنه ها نصب شود.

اجزای دستگاه در برابر تغییرات شرایط محیطی مانند رطوبت بالا و اختلاف دمای زیاد، استحکام و قدرت تحمل بالایی داشته باشند.

در نظر گرفتن ضریب انبساط و انقباض لازم در تمام قطعات ضروری است.

در صورت رعایت نکردن این استانداردهای فنی با توجه به اصول برنامه ورزشی سلامت محور، دستگاه های موجود در پارک ها به تجدیدنظر نیاز خواهند داشت و در غیر این صورت، استفاده از این دستگاه ها می تواند به خصوص برای سالمندان و افرادی با مشکلات جسمی خطرناک باشد. علاوه بر این، توصیه می کنم در پارک ها یک نفر کارشناس ورزشی در ساعت های مشخصی برای امر آموزش و نظارت حضور داشته باشد.

● نگاه سوم

در میان سازمان ها و نهادهای مختلف، شهرداری ها در سال های اخیر اقدام های چشمگیری در توسعه و تجهیز اماکن ورزشی داشته اند. شهرداری تهران نیز به عنوان بزرگ ترین شهرداری کشور، در سال های اخیر فعالیت های بسیار ارزنده ای در توسعه ورزش همگانی در سطح مناطق ۲۲گانه داشته است. از چشمگیرترین این اقدام ها، نصب دستگاه های بدنسازی پارکی در سطح بوستان هاست که یکی از پایگاه های ایستگاه های تندرستی هستند و هزینه های بسیار چشمگیری در این زمینه صرف شده است. یکی از نکات مثبت این اقدام، ایجاد انگیزه ورزش برای تمام اقشار است. اما با نگاهی کارشناسانه به این دستگاه ها، در کنار فواید آن، زیان های بسیاری نیز مشاهده می شود. زمینه اصلی ایجاد این مشکلات، انجام نشدن نظرخواهی در مورد مکان یابی، نوع دستگاه، نحوه چیدمان و … از کارشناسان ورزشی مناطق و نصب این وسایل به وسیله اداره های زیباسازی بدون هماهنگی با اداره های ورزش مناطق و مدیریت مربوطه است. نقاط ضعف قابل مشاهده در نصب این دستگاه ها عبارتند از:

مکان یابی نامناسب: مثلا در نظر نگرفتن جهت طلوع و غروب خورشید.

نصب نشدن تابلوی راهنمای استفاده از دستگاه. البته در تعدادی از بوستان ها این تابلوها وجود دارد ولی بسیار کوچک یا معیوب و روی دستگاه هستند درحالی که باید واضح در کنار دستگاه نصب شوند.

نصب نشدن ضربه گیر در کف محوطه ای که دستگاه در آن نصب شده تا از فشار وارده در زمان فرود جلوگیری شود.

وجود صندلی های فلزی روی دستگاه هایی که فرد برای انجام حرکت های ورزشی مجبور به نشستن روی آنهاست که باعث می شود فشار وارده به ناحیه نشیمنگاه آسیب هایی را به دنبال داشته باشد.

وجود برآمدگی (مانند مهره های مهارکننده) و برجستگی های تیز و خطرناک روی دستگاه ها.

چیدمان نامناسب که توجه به آن بسیار مهم است زیرا در انجام حرکت های ورزشی باید نظم و ترتیبی در نحوه انجام حرکات وجود داشته باشد؛ از بالا به پایین یا از پایین به بالا، ولی متاسفانه چیدمان به صورتی است که شخص ۲ یا ۳ حرکت در بالاتنه انجام می دهد، چند حرکت در پایین تنه و سپس چند حرکت در بالاتنه. در بعضی موارد نیز برای برخی حرکت های ورزشی، دستگاهی در نظر گرفته نشده است.

در نظر نگرفتن فاصله مناسب بین دستگاه ها (در بعضی موارد).

دستگاه ها برای رده های سنی مختلف مجزا و مشخص نشده اند. (بیشتر علاقه مندان به این دستگاه ها افراد سالمند هستند ولی آیا آنها مجازند از همه دستگا ه ها استفاده کنند؟)

مشخص نبودن برنامه تمرینی، حداقل حرکات و حداکثر آن برای رده های سنی مختلف.

● نگاه چهارم

نصب وسایل و تجهیزات ورزشی در پارک ها و فضاهای عمومی به دلایل مختلفی سطح فعالیت فیزیکی را در اجتماع بالا می برد و جامعه فعال، جامعه سالم تری است. نصب این وسایل در پارک ها افراد را به استفاده از آنها ترغیب می کند و علاوه بر ایجاد و انگیزه شروع ورزش، به دلیل در دسترس و رایگان بودن، با اقبال عمومی روبرو شده است. علاوه بر این برای بسیاری از کاربران استفاده از این دستگاه ها، یک نوع صرفه جویی در وقت محسوب می شود زیرا در کنار تفریح و سرگرمی با خانواده یا دوستان در پارک، ورزش هم انجام داده اند. این دستگاه ها امکان انجام ورزش های مختلف و به کارگیری قسمت های مختلف بدن را در حالت های ایستاده، نشسته و حتی خوابیده و حتی به کارگیری چند گروه از عضلات بزرگ را در یک زمان فراهم می کنند. این تجهیزات ورزشی در پارک ها برای رواج ورزش همگانی و با اهداف مختلفی از جمله پیشگیری از بروز اختلال ها و آسیب های جسمانی و تناسب اندام نصب شده اند، اما در مواردی آسیب رسان هستند و حتی برای فرد کاربر مشکلات جدی پدید می آورند. ایجاد این آسیب ها فقط به دلیل غیرقابل تنظیم بودن یا در مواردی غیراستانداردبودن این دستگاه ها نیست، بلکه عوامل مهم تری هم در بروز این آسیب ها دخالت دارند. با رعایت این نکته ها می توان از این آسیب ها جلوگیری کرد یا شدت آنها را به حداقل رساند.

● معیارهای انتخاب تجهیزات ورزشی مستقر در پارک ها را بدانید

باید با توجه به هدفی که از انجام ورزش دارید، وسیله ورزشی مناسب را انتخاب کنید زیرا تجهیزات ورزشی نصب شده در پارک ها، طراحی ها و اهداف مختلف دارند. مثلا دستگاه «لیفت نشسته»، برای تقویت عضلات زیربغل، پشت بازو و سرشانه و دستگاه «گام زن دست و پا»، برای تقویت عملکرد قلبی و ریوی و همچنین سوزاندن چربی مناسب است. برای انتخاب دستگاه ورزشی مناسب، باید مزایا و کاربرد هر دستگاه را شناخت و استقامت آن را در نظر گرفت؛ مثلا اگر قصد تقویت عضلات ناحیه ای از بدن را دارید، باید بدانید کدام وسیله برای این کار مناسب است. توجه به اینکه وسیله ورزشی مورد نظر برای چه گروه از افراد و چه محدوده سنی ای طراحی شده نیز ضرورت دارد. حتی اگر دستگاه مناسب تمام سنین باشد، در صورتی که جزو گروه های آسیب پذیر، (سالمندان، کودکان یا زنان باردار) هستید، بدون مشورت با پزشک از انجام هرگونه فعالیت ورزشی با این دستگاه ها خودداری کنید.

● شیوه استفاده صحیح و کار با دستگاه ها را بدانید

یکی از علل ایجاد آسیب، استفاده غیراصولی و نامناسب از تجهیزات ورزشی است. برای دانستن نحوه کار با وسیله انتخابی، باید به تابلوهای راهنمای نصب شده روی دستگاه یا نزدیک آن دقت کنید. این تابلوها اطلاعات مهمی را در مورد دستگاه، مزایای استفاده از آن و… در اختیار شما می گذارند. اگر تابلوی راهنمایی وجود نداشت، از یک مربی یا افراد باتجربه کمک بگیرید.

● شروع ورزشتان با برنامه باشد

داشتن برنامه ورزشی مناسب بعد از انتخاب دستگاه بسیار مهم است. در برنامه ریزی ورزشی باید به ۵ عامل نوع ورزش، شدت، مدت و فرکانس ورزش و همچنین سرعت پیشرفت فعالیت فیزیکی توجه داشت زیرا این معیارها برای افراد سالم و افراد بیمار و همچنین برای افراد با سطح آمادگی جسمانی مختلف متفاوت است. اگر به بیماری های زمینه ای داخلی مانند فشارخون، دیابت یا آسم یا بیماری های سیستم اسکلتی عضلاتی (آرتروز، پوکی استخوان، کمردرد، زانودرد، بیماری های روماتیسمی) مبتلا هستید، برای برنامه ریزی ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.

● اگر بیمار هستید، در انتخاب نوع ورزش دقت کنید

دقت نکردن در انتخاب نوع ورزش می تواند در افراد بیمار صدمه های جدی ایجاد کند:

۱. افراد مبتلا به فشارخون بالا، به خصوص اگر فشارخونشان کنترل نشده باشد، باید از انجام و انتخاب ورزش های مقاومتی و بلندکردن وزنه و ورزش های ایزومتریک به مدت طولانی خودداری کنند.

۲. آویزان شدن از میله ها برای افرادی که دچار پارگی تاندون روتاتور کاف شانه هستند، مضر است.

۳. استفاده از دستگاه مسگری (به دلیل ایجاد چرخش در ناحیه کمر) و دستگاه تخته شکم گرچه در افراد سالم مفید است ولی در افراد باسابقه جدید کمردرد و آسیب دیسک کمری می تواند خطرساز باشد.

● حرکت های خطرساز و ممنوع را بشناسید

باید اصول کلی پیشگیری از آسیب را رعایت و از انجام حرکت هایی که فکر می کنید بیش از حد توانتان است، خودداری کنید و بیش از حد ورزش نکنید. شروع ورزش باید تدریجی باشد و بین فعالیت ها زمان کوتاهی را به استراحت های متناوب و معین اختصاص دهید. قبل و بعد از انجام هرگونه فعالیت ورزشی، عمل گرم کردن و سردکردن بدن را انجام دهید. فراموش نکنید برخی از حرکت های فیزیکی و ورزشی با دستگاه ها برای افراد سالم هم می تواند مشکل ساز باشد و باید از انجام آنها خودداری کرد:

۱. حرکت یا ورزش هایی که با خم و راست شدن بیش ازحد مفاصل یعنی بیش از محدوده طبیعی حرکتی مفصل همراه هستند؛ مانند خم کردن بیش از حد زانوها و افزایش بیش ازحد قوس کمری و پریدن در حالت قورباغه ای.

۲. حرکات و ورزش هایی که در مفصل علاوه بر خم شدن، ایجاد چرخش و پیچش می کنند مانند حرکات چرخشی و دایره وار گردن .

۳. هرگونه حرکت غیرمعمول و غیرطبیعی که هنگام انجام آن احساس ناراحتی و درد کنید.

منبع:روزنامه سلامت

از باشگاه که بیرون می آیید حسابی خسته هستید و دوست دارید یک نوشیدنی خنک یا یک غذای سبک میل کنید. اما همان طور که حتما شنیده اید، پس از ورزش نباید بلافاصله غذاهای چرب و شیرین خورد.

اما ما در اینجا میان وعده هایی به شما معرفی کرده ایم که نه تنها بد نیست پس از ورزش میل کنید، بلکه توصیه هم می کنیم حتما آنها را میل کنید. آنها سرشار از پروتئین و کربو هیدرات هستند که برای ماهیچه ها و تقویت بدن لازمند.

۱-مرغ سرخ شده
مرغ منبع غنی پروتئین و دیگر مواد مغذی همچون نیاسین و ویتامین B مورد نیاز برای سوخت و ساز کربوهیدرات است. برنج قهوه ای نیز مواد مغذی بیشتر از برنج سفید دارد. پس از ورزش و آمدن از باشگاه دوست دارید غذاهای شیرین میل کنید. اما از آنجا که قند برای بدن و سلامت انسان ضرر دارد می توانید از غذاهایی که دوباره گلوکز ماهیچه های شما را تامین می کنند، استفاده کنید. از جمله آنها می توان به مرغ سرخ شده و برنج قهوه ای اشاره کرد. برای طعم بهتر این غذا می توانید از انواع سبزیجات بخارپز کمک بگیرید.

۲-حُمُص با نان پیتا
بسیاری از راهنماهای تغذیه ای تاکید دارند هر چند وقت یکبار گوشت را کنار بگذارید و به جای آن مواد مغذیِ جایگزین مصرف کنید. حُمُص یکی از بهترین جایگزین های گوشت است. این غذا از نخود، روغن کنجد و ارده تهیه می شود و سرشار از مواد مغذی، پروتئین و کربوهیدرات است. برای کامل کردن ویتامین های این غذا، آن را با نان پیتا که از گندم تهیه می شود میل کنید.

۳-نان بیگل با کره بادام زمینی
نان بیگل در واقع نان‌ حلقه‌اى شکل‌ و سفت است‌ که‌ خمیر آن‌ را پیش‌ از طبخ‌ آب‌پز کرده‌اند. نان بیگل گندمی کالری بالا و کربوهیدرات زیاد دارد. خوردن نان گندم با کره بادام زمینی همه مواد معدنی موردنیاز بدن همچون پتاسیم و الکترولیت لازم برای انقباض های ماهیچه ها را در خود دارد.

نباید پس از ورزش روغن و چربی مصرف کرد این ماده باعث کندی جذب دیگر مواد مغذی می شود. اما توصیه می شود از روغن های اشباع نشده  همچون روغنی که در کره بادام زمینی یافت می شود، استفاده کنید تا تستوسترون، هورمونی که جذب پروتئین لازم است، در بدن باقی بماند.

۴-میوه خشک و آجیل
برای مواقعی که پس از باشگاه دوست دارید خوراکی میل کنید، می توانید کیف خود را با میوه های خشک و آجیل پر کنید. مصرف میوه های خشک پس از باشگاه پروتئین لازم را به بدن شما می رساند. در ضمن باعث سیر شدن موقت هم می شوند. این میوه ها کربوهیدرات ساده در خود دارند و راحت هضم می شوند و گلیکوژن لازم برای ماهیچه ها را تامین می کنند.

۵-تن ماهی و کراکر گندمی
کراکر به بیسکوئیت بی شکر گفته می شود. کراکرهای گندمی یکی از بهترین میان وعده هایی است که می توان پس از یک ورزش سخت و خسته کننده میل کرد. تن ماهی نیز چربی کمی دارد و مملو از پروتئین و امگا سه است که برای بدن مفید هستد. مقداری از تن ماهی را روی کراکر بگذارید و بدون استفاده از سس مایونز، با چکاندن چند قطره لیموترش، این اسنک ساده و خوشمزه را میل کنید. اگر خیلی دوست دارید سس بزنید خردل و روغن زیتون به آن اضافه کنید.

۶-سالمون، پوره سیب زمینی و سالاد
همچون تن ماهی، سالمون نیز منبع پروتئین و امگا سه است. در کنار سالمون، پوره سیب زمینی که سرشار از نشاسته است، میل کنید. اگر دوست دارید طعمی متفاوت را امتحان کنید، به جای سیب زمینی سفید از سیب زمینی شیرین استفاده کنید که سرشار از ویتامین و پروتئین است. برای لذت بردن از میان وعده خود، ظرفی پر از سالاد با سبزیجات تاره هم در کنار بشقاب غذای خود بگذارید.

۷-کورن فلکس و شیر
کورن فلکس در واقع غلات ورقه شده است که با شیر طعم عالی دارد. خوردن یک کاسه کورن فلکس با شیر پس از ورزش یک وعده سیر کننده و مقوی است. برگه های غلات در این میان وعده سرشار از پروتئین، کربوهیدرات و دیگر ویتامین های لازم برای بدن است.

۸-املت سفیده تخم مرغ و اسفناج
تخم مرغ سرشار از پروتئین است. پروتئین موجود در تخم مرغ بسیار کامل است و به همین دلیل این خوراکی کوچک یک منبع غذایی کامل به شمار می رود. برای رشد بدن باید تخم مرغ مصرف کرد. اگر کارتون پاپای را دیده باشید، می بینید که با یک قوطی اسفناج چه انرژی ای پیدا می کند. اسفناج سرشار از مواد مغذی، آهن و نوعی از استروئید است که باعث افزایش رشد ماهیچه های بدن می شود. برای تهیه این املت باید سفیده تخم مرغ را با شیر و اسفناج مخلوط کنید و درون تابه سرخ کنید.

۹-اسموتی میوه ها
نوشیدنی ها بسیار سریع تر از غذا هضم می شوند و راحت تر هم خورده می شوند. در ضمن بهتر و سریع تر هم جذب بدن می شوند. برای اینکه یک نوشیدنی کامل و مقوی داشته باشید بهتر است سراغ درست کردن اسموتی میوه ها بروید. برای تهیه این اسموتی، میوه هایی همچون انبه، موز و خربزه که سرشار از پتاسیم هستند را به همراه ماست یا شیر سویا مخلوط کنید. این اسموتی برای ماهیچه ها بسیار مقوی است.

۱۰-شیرشکلات
شاید برایتان عجیب باشد که پس از سوزاندن کالری از باشگاه بیرون بیاییم و شیر شکلات بخوریم. جای تعجب هم دارد. اما منظور ما شیر شکلات معمولی نیست. شیر شکلاتی که چربی کم و پروتئین بالا باید مصرف کنید. شیر شکلاتی که ۴۸ گرم کربوهیدرات و ۲۰ گرم پروتئین دارد بهترین گزینه برای نوشیدن است.
منبع:jamnews.ir