چگونه می توان کودک را طوری تربیت کرد تا در منزل و اجتماع برخورد خوبی داشته باشد؟ همه ما دوست داریم بچه های شاد و مودبی داشته باشیم تا در کودکی و بزرگسالی از سوی دیگران مورد احترام قرار گیرند.هیچ کس دوست ندارد که در مورد او بگویند که فرزندان بی ادب و بی تربیتی دارد.گاهی اوقات پدر و مادرها در تربیت فرزندانشان دچار افراط و تفریط می شوند کارشناسان تاکید می کنند که از تشویق و به کار بردن واژه مثبت استفاده کنیم و اگر تنبیهی هم اعمال می شود، باید متناسب با خطای انجام شده و وضعیت کودک باشد. در سایت Parenting به برخی از شیوه های تربیتی موثر اشاره شده است که در ذیل می آید.

● چطور باید کودک را تربیت کرد؟

▪ آموزش رفتارهای قابل قبول و تعیین رفتارهای غیرقابل قبول شاید پاسخ پذیرفته شده ای برای این سوال باشد. تربیت به بچه ها می آموزد که چگونه از مقررات اطاعت کنند و به همه احترام بگذارند. این فرآیند هم تنبیه و هم پاداش را دربر دارد و هرچند که ساده به نظر می آید اما بسیار مهم و اساسی است هر یک از والدین بعضی اوقات در برخورد با مسائل مربوط به تربیت بچه ها احساس ناامیدی می کنند. والدین با دو نوع از فرزندان روبه رو هستند. نوع اول که بی ادبند و به حرف های بزرگترها توجه نمی کنند و نوع دوم که به حرف والدین توجه اما نافرمانی می کنند. وظیفه والدین آموختن اتکای به نفس، احترام و انضباط به فرزندان است. کارشناسان تربیت فرزند را به ٣ روش تقسیم می کنند:

الف) والدین مقتدر: آنان انتظارها و خواسته های روشنی از فرزند خود دارند و به او ابراز محبت می کنند. والدین مشکلات را با انعطاف پذیری و به طور مشترک به همراه فرزند خود حل می کنند. این روش موثرترین شیوه تربیت فرزند است.

ب) والدین دیکتاتور: این والدین انتظارها و خواسته های روشنی دارند اما عاطفه کمتری نسبت به فرزند خود نشان می دهند.

ج ) والدین آسان گیر: محبت بیش از حدی به فرزند خود نشان می دهند و تلاش زیادی برای تربیت او نمی کنند. انتخاب روش تربیت فرزند وابستگی به نوع رفتاری که فرزند دارد، سن و سال، خلق و خو و نوع تربیتی که خود شما اعمال می کنید، ارتباط دارد. کارشناسان شیوه های ذیل را برای تربیت فرزندان توصیه می کنند:

▪ قدردانی از فرزند برای رفتارهای خوبش؛ بهترین راه تشویق کردنش برای ادامه دادن به رفتار خوب اوست.

▪ بدون نیاز به موعظه کردن؛ بگذارید فرزند نتیجه رفتار خود را تحمل کند. به عنوان مثال، با شکستن وسیله سرگرم کننده شخصی خود دیگر نخواهد توانست از آن وسیله استفاده کند.

▪ تکنیک های منطقی که به طور مستقیم به رفتار فرزند ارتباط دارد به عنوان مثال، به فرزند خود بفهمانید که در صورت جمع نکردن وسایل سرگرمی خود، به مدت یک هفته از آنان محروم خواهد شد.

● آیا تنبیه بدنی برای فرزندان بدرفتار توصیه می شود؟

کارشناسان معتقدند، شیوه های تربیتی غیرفیزیکی نتایج بهتر و پیامدهای منفی کمتری دارند. تنبیه بدنی باعث پرخاشگرتر شدن کودک می شود. آنان با این شیوه تصور می کنند که آسیب رساندن به کسی که دوست دارند مانعی ندارد و حتی امکان دارد کنترل از دست والدین خارج شود و بر اثر شدت تنبیه به کودک آسیب برسد. برای موثر بودن اصول تربیتی، لازم است به نکته های ذیل توجه شود:

▪ شیوه های تربیتی باید با وضعیت کودک هماهنگی داشته باشد. موثرترین روش، پی بردن به خلق و خوی کودک است. توجه داشته باشید که هدف تبدیل کردن او به شخصی دیگر نیست.

▪ این روش ها را یک باره برای فرزند خود اعمال نکنید. برای فرزندان بزرگتر با توضیح دادن این روش ها، علت استفاده از آن و نتایج امیدوارکننده را بگویید. حتی می توانید از آن ها بخواهید که درخصوص پاداش و پیامدهای آن پیشنهاد دهید.

▪ احترام گذاشتن حتی هنگام تربیت کردن وی به او می آموزد چگونه به بزرگترها احترام بگذارد. اگر به علت از دست دادن کنترل، به او بی احترامی کردید، بلافاصله از او پوزش بخواهید.

▪ در صورتی که در امر تربیت فرزند خود محکم نباشید از عهده این کار برنمی آیید. به عنوان مثال اگر فرزند خود را به علتی یک هفته از تماشای تلویزیون محروم می کنید، باید روی حرف خود پافشاری کنید و در غیر این صورت در آینده با مشکلات زیادی مواجه خواهید شد. درخصوص روش تربیتی فرزند، والدین باید اتفاق نظر داشته باشند.

▪ پس از سپری شدن زمان تنبیه، از فرزند خود انتظار معذرت خواهی نداشته باشید و از سرزنش کردن او به طور جدی خودداری کنید.

▪ قبل از تنبیه کردن، از این که خواسته های شما را درست فهمیده یا نه؟ مطمئن شوید. انجام برخی از خواسته های والدین از توانایی فرزندشان خارج است.

▪ علت بدرفتاری او را جویا شوید. در صورتی که متوجه نمونه های زیادی از رفتارهای نامطلوب شدید، علت آن را جویا شوید. به عنوان مثال شاید یکی از دوستان نزدیک او از محل سکونت شما رفته و یا شاید در مدرسه مشکلی داشته باشد و یا این که مشکلاتی که در خانواده به وجود آمده، او را پرخاشگر کرده است. هرچند که این مسائل بهانه ای برای بدرفتاری نیست اما پی بردن به مشکل او و حل کردن آن ها می تواند برای حل مسائل و مشکلات او در آینده مفید باشد.

▪ هرچقدر هم فکر می کنید که از بهترین روش های تربیتی برای فرزند خود استفاده می کنید اما بعضی از روزها پیش می آید که به نتیجه نمی رسید. در این هنگام به خود استراحت دهید و فراموش نکنید که تربیت کودک به زمان، حوصله و تمرین زیادی نیاز دارد.